Tác hại của ung thư họng miệng trong cộng đồng
Họng miệng là một hốc bao phủ bởi một màng tế bào (niêm mạc) gồm nhiều cơ cấu khác nhau: lưỡi, răng, lợi răng, sàn miệng, niêm mạc má, vòm khẩu cái, amiđan…
Theo Hiệp hội Nha khoa Quốc tế FDI: trên thế giới, ung thư họng miệng vẫn không ngừng gia tăng, ước tính có khoảng 413.00 ca mới/năm.
Mặc dù đã có nhiều tiến bộ về điều trị nhưng do bệnh thường được phát hiện muộn nên tỷ lệ tử vong vẫn không giảm. Tỷ lệ người bệnh sống thêm sau 5 năm là 30-80% tùy theo vị trí tổn thương ung thư họng miệng.
Ở Pháp, có khoảng 5.800 ca mới phát hiện mỗi năm. Ở Mỹ là 30.100. Ở TP Hồ Chí Minh, ung thư họng miệng chiếm khoảng 3-4% tổng số ung thư, đứng hàng thứ 7.
Nguyên nhân gây ung thư họng miệng?
Tác nhân gây bệnh: Thói quen xấu trong đời sống: ăn trầu, hút thuốc, uống rượu.
Phát hiện bệnh trễ:
- Chưa được sự quan tâm đúng mức của bác sĩ răng hàm mặt. Khi khám răng, không có thói quen khám “ngoài mặt trong miệng”, thiếu kiến thức về tổn thương ung thư họng miệng giai đoạn sớm.
- Chưa có chương trình giáo dục phòng bệnh răng miệng và tầm soát ung thư họng miệng cho các đối tượng nguy cơ cao.
Các loại ung thư họng miệng thường gặp:
Ung thư lưỡi, sàn miệng, môi, niêm mạc má, amidan, lợi răng, vòm khẩu cái…
Dấu hiệu cảnh báo:
- Vết loét không lành sau 2 tuần, có đau và chảy máu.
- Ổ răng không lành hay răng lung lay không rõ nguyên nhân.
- Đau hay cảm giác đau rát họng bất thường.
- Hạch cổ.
- Rối loạn chức năng: nuốt khó, tăng tiết nước bọt, khàn tiếng kéo dài.
Tầm soát và phát hiện ung thư họng miệng
Khám răng và tầm soát ung thư mỗi năm/1 lần.
- Khám và tầm soát mỗi 6 tháng/1 lần cho đối tượng có nguy cơ bị ung thư họng miệng: trên 40 tuổi, có hút thuốc, uống rượu, ăn trầu, xỉa thuốc…
- Làm test xanh Toluidin 1%: có thể sử dụng trong miệng ở dạng dung dịch nước súc miệng hay dạng bôi tại chỗ, phối hợp với dung dịch acid acetic 1% để làm sạch niêm mạc miệng trước và sau khi tiếp xúc với phẩm màu.
- Kết quả test xanh Toluidin (+) dương tính: chỗ bắt màu xanh dương đậm, đều hay dạng đóm xanh.
- Làm sinh thiết tổn thương (+) hay phết tế bào… để xác định tổn thương ung thư.
Phòng ngừa ung thư họng miệng
Ở một số nước như Ấn Độ, Thái Lan…, tỷ lệ ung thư họng miệng có giảm sau khi thực hiện chương trình phòng chống ung thư họng miệng trong cộng đồng với các hình thức:
- Thông tin, giáo dục vệ sinh và phòng bệnh.
- Hạn chế các thói quen có hại như: ăn trầu, hút thuốc lá, uống rượu.
- Sống lành mạnh, ăn uống cân bằng đủ chất.
- Hướng dẫn các dấu hiệu cảnh giác ung thư họng miệng.
- Tầm soát và phát hiện sớm cho các đối tượng trên 40 tuổi và có nguy cơ cao (hút thuốc nhiều, uống rượu, ăn trầu).
